दसैँः बर्मादेखि इण्डोनेसियासम्म

विराटनगर । हिन्दूहरूको महान पर्व दसैँ नेपालमा मात्र नभएर अरु देशमा पनि मनाइन्छ। हिन्दू धर्मालम्बीहरुले आश्विन महिनाको शुक्ल प्रतिपदाका दिनदेखि नवमीसम्म विभिन्न शक्तिपीठको आराधना गरी दशौँ दिन मान्यजनबाट टीका तथा आर्शिबाद ग्रहण गर्छन्।

आश्विन शुक्ल प्रतिपदामा घटस्थापनाको दिन जमरा राखी नवमीसम्म हरेक दिन विभिन्न देवीहरूको पूजा गरिन्छ।

प्रतिपदादेखि क्रमशः शैलपुत्री, ब्रह्मचारिणी, चन्द्रघन्टा, कुष्माण्डा, स्कन्दमाता, कात्यायनी, कालरात्री, महागौरी, सिद्धिदात्री गरी नवदुर्गाको पूजा गरिन्छ।

नवरात्रीभर सप्तशती (चण्डी) पाठ गरी नव दुर्गा, महाकाली, महालक्ष्मी र महासरस्वोतिको विशेष पूजाआजा गरिन्छ। हिन्दुहरुको बाहुल्यता भएका समुदायले नवरात्रीसम्म विभिन्न शक्ति पीठमा पुजा गर्छन्।

छिमेकी मुलुक भारतका विभिन्न राज्यमा पनि दशै मनाइन्छ। भारतमा विशेषगरि नवदुर्गाको पुजा गरिन्छ। सिक्किम, दार्जलिङलगायत नेपालभाषीको बाहुल्यता रहेको क्षेत्रमा टीका लगाइन्छ।

पश्चिम बंगालमा दसैं नव दुर्गा पूजाको आरधना गरेर मनाइन्छ। बंगालमा षष्ठीदेखि पाँच दिनसम्म यो पर्व मनाइन्छ। सप्तमी, अष्टमी एवं नवमीका दिन दुर्गाको पूजा हुन्छ।

आंध्र प्रदेश, तमिलनाडु र कर्नाटकमा दश दिनसम्म दसै मनाइन्छ । लक्ष्मी, सरस्वती र दुर्गाको पूजा गरिन्छ। पहिला तीन धन र समृद्धिकी देवी दिन लक्ष्मीको आरधना गरिन्छ भने दोस्रो तीन दिन विद्याकी देवी सरस्वतीको पूजा गरिन्छ र अन्तिम दिन शक्तिकी देवी दुर्गाको पुजा गरिन्छ।

गुजरातमा दसैको अवसरमा गरबा नृत्य गरिन्छ। गरबा नृत्य यस पर्वको महत्त्वपूर्ण अङ्ग हो। पुरुष एवं महिलाहरू दुइवटा साना–साना रंगाएका लौरा लिएर संगीतको लयमा आपसमा बजाउँदै घूमेर नृत्य गर्दछन्। त्यस्तै, महाराष्ट्रमा पनि देवीको पुजा आराधना गरेर मनाइन्छ।

कश्मीरका अल्पसंख्यक हिन्दूले नवरात्रि मनाउँछन्। परिवारका सबै वयस्क नौ दिनसम्म पानी खाएर उपवास बस्छन्। नौ भक्तजनरू नवरात्रीभर माता भवानीको दर्शन गर्न जान्छन्। नवरात्रीमा तालको बीचमा रहेको एउटा माता भवानीको मन्दिरमा दर्शन गर्न जानेको भीड उल्लेख्य देखिन्छ।

नेपाल, भारतबाहेक बंगलादेश बर्मा, भुटान, श्रीलंका र इन्डोनेसियामा पनि दसैं मनाइन्छ। मनाउने शैलीे केही फरक भए पनि अधिकांशले नवदुर्गाको पूजा आराधना गर्छन्।

करिब १ लाख नेपालभाषी रहेको बर्मामा पनि दसै मनाइन्छ। नेपालभाषीको बाहुल्यता रहेको पूर्वराजधानी सहर यांगुन, मन्डला पिन यु एलवीन, मोगोक, तमु, कलामयो, ताउनगीमा दसैं मनाइन्छ।

बर्मापछि वंगलादेशमा पनि दसैं मनाइन्छ। १६ करोड जनसंख्या भएको वंगलादेशमा १४ प्रतिशत हिन्दू धर्मालम्बी छन्। त्यहाँ भएका हिन्दू धर्मालम्बीले नवदुर्गाको पूजा आराधना गर्छन्। वंगलादेश बस्ने नेपालीबाहेक अन्यले भने टिका लगाउँदैनन्।

त्यस्तै बौद्ध धर्मालम्बीहरूको बाहुल्य रहेको श्रीलंकामा पनि हिन्दूहरूले दसैं मनाउँछन्।